"Eye, Lash!"

Kat Válastur is een Griekse choreografe en performer. Válastur studeerde dans aan de KSOT (National School of Dance) in Athene en zette haar dansstudies in 2000 verder aan de Trisha Brown Studios in New York. Later behaalde ze een Master in de kunsten aan het HZT (Hochshulübergreifendes Zentrum Tanz) in Berlijn. Sinds 2007 woont en werkt ze in Berlijn.

Kat Válastur creëerde doorheen de jaren een unieke dans- en beeldtaal waarin fictie en realiteit versmelten. Haar werk bevat een transformatieve kracht die zich verzet tegen machtsstructuren. In Eye, Lash! doet ze dat aan de hand van drie onderdrukte vrouwelijke figuren. Het landschap dat Válastur in deze voorstelling creëert is op z’n minst gelaagd samengesteld. In het interview hieronder bespreekt ze enkele essentiële bouwstenen. Maar eerst hebben we het kort over haar terugkeer naar de scène.

Met de solo Eye, Lash! sta je voor de eerste keer in zeven jaar opnieuw zelf op het podium. Heeft dat te maken met de inhoud van de voorstelling? Had je het gevoel dat enkel jij deze voorstelling kon spelen?
Neen, ik ben eigenlijk omgekeerd te werk gegaan. Deze voorstelling is vertrokken vanuit een onderzoek naar mezelf. Ik gebruik drie vrouwelijke personages om die zoektocht te kanaliseren. Identiteitsvragen houden mij elke dag bezig en vormen ook een rode draad in mijn werk. Ik stel me elke dag opnieuw de vragen: wat is mijn identiteit? Wat betekent het om Grieks of Europees te zijn? Wat betekent het om een vrouw te zijn in mijn beroep? Met Eye, Lash! wil ik onderzoeken hoe de voorstellingen die ik de afgelopen zeven jaar heb gechoreografeerd mij hebben veranderd als performer en danser. Hoe sta ik zeven jaar later en met meer ervaring op een podium?

Hoe voelt het om terug op scène te staan? 
Door zelf op een podium te staan komen de moeilijkste en meest persoonlijke vragen bovendrijven. Dat is spannend maar natuurlijk ook veeleisend. Zelf een solo dansen voelt altijd ergens als helemaal opnieuw beginnen. Het brengt je terug naar je eigen kern. Dat is moeilijk maar af en toe is dat voor mezelf en mijn werk wel echt noodzakelijk.

Rasp your Soul onderzocht identiteit in het digitale tijdperk, Steller Fauna verhaalde over de milieucrisis. Welke thema’s inspireren jou doorgaans?
Meer dan specifieke thema's, zijn het opnieuw eerder vragen die me bezig houden. Wat mij inspireert is de wereld en zijn problemen. Ik probeer die problemen te vertalen naar vragen. Als ik de drang heb om daarop een antwoord te formuleren, als iets me beweegt, kan het als materiaal voor een voorstelling dienen. 

Je verwijst in Eye, Lash! naar drie vrouwelijke figuren. De eerste figuur is de dertiende-eeuwse begijn en mystica Marguerite Porete. Zij is auteur van De spiegel der eenvoudige zielen. Het boek werd door de kerk als ketters bevonden en Marguerite Porete werd daarom samen met haar boek verbrand op de brandstapel. De tweede vrouw is Jane Grey. Zij werd onterecht beschuldigd van hoogverraad en later onthoofd. De laatste figuur is die van het filmpersonage Monkey uit Stalker van Andrei Tarkovsky. Monkey is de dochter van het hoofdpersonage. Ze is mutant en bezit mogelijks telekinetische krachten. Hoe worden deze vrouwen gerepresenteerd in de voorstelling? 
Eerst en vooral wil ik duidelijk maken dat deze voorstelling niet gaat over het representeren van deze personages. Ik wil geen verhaal vertellen, maar gebruik de figuren eerder als tool om beweging te genereren. Ik deconstrueer ze als voedingsbodem voor mijn choreografie. Ik belichaam op speelse wijze een aantal fysieke of materiële aspecten die bepalend zijn voor de personages, maar die verwijzingen hebben geen letterlijke inhoudelijke betekenis. Ik maak referenties met als doel een krachtveld te creëren waarin ik tot uiting kan brengen hoe ik me voel in relatie tot die vrouwen en hun context. De vrouwelijke figuren waarnaar ik verwijs, fictief of echt, hebben een zekere marginalisering en onrechtvaardigheid ondergaan. Marguerite Porete werd bijvoorbeeld verbrand omdat ze in die tijd geen recht had op intellectuele vrijheid. Ik onderzoek op podium hoe ik me daar tegenover verhoud en welke vragen dat oproept over mijn eigen identiteit. Wat ik concreet als werkmateriaal gebruik, verschilt erg van figuur tot figuur. Soms is dat een emotie, soms is dat een object. Ik gebruik de figuur van Lady Jane Grey bijvoorbeeld niet vanwege de historische persoon die zij was. Ik werk enkel met het beeld van het schilderij Executie van Jane Grey van Delaroche. Daar zien we haar geblinddoekt en knielend net voor ze zal worden onthoofd. Wat ik voelde door naar dat schilderij te kijken wordt via beweging vertaald in de voorstelling. Van Monkey gebruik ik dan weer iets materieel: de sjaal die ze doorheen de film draagt. De emoties die bepaalde aspecten van de context van die vrouwen oproepen, laat ik samenvloeien met mijn eigen context. De veelheid aan verhalen en contexten die ik in Eye, Lash!  verbeeld, is voor mij een uiting van vrijheid. Ik wil aantonen dat er meerdere manieren en contexten zijn aan de hand waarvan we onszelf kunnen beschrijven. Ik onderzoek met deze solo hoe dat statement zich vertaalt in beweging, welk soort artistiek werk deze transformatieve kracht voortbrengt.

Jij tovert het podium om tot een landschap van bloemen, metalen tegels en waterbekkens. Het lijkt wel alsof je als toeschouwer in een surrealistisch sprookje bent terecht gekomen. Hoe verhoudt dit decor zich met je zoektocht naar (vrouwelijke) identiteit? 
Net zoals bij de verhalen van de vrouwen, gebruik ook ik de ruimte als speeltuin om naar veel verschillende zaken te refereren. Sommige decorstukken verwijzen naar de personages, anderen dan weer helemaal niet. Alles loopt door elkaar. Zo komen we tot een ruimte die enkel in verhouding tot Eye, Lash! kan bestaan. De tafel en het glas verwijzen naar de telekinetische scène met Monkey in Stalker. De vele reflecties op de tegels en het water verwijzen dan weer naar het boek van Marguerite Porete. Ook het geluidslandschap is een belangrijk onderdeel van de voorstelling. Je zou kunnen zeggen dat het geluid van het druppelende water symbool staat voor de vrouwelijkheid die elke context en ruimte binnensijpelt. Ik zie de ruimte als een heterotopie: een tussenruimte waar binnen en buiten samenvloeien en het ‘andere’ zich manifesteert. Het is een plaats die ruimte creëert voor een oneindig aantal vrouwelijke gedaantes.

 Tekst: Louise Raes

De programmatekst en inleiding worden verzorgd door het team van De Zendelingen, een productiehuis voor multimediale content over podiumkunsten en een collectief van freelancers die werken rond omkadering.