Zona Franca

Dansenergie uit Brazilië met vrijheidsdrang als ondertoon

Cia Suave en choreografe Alice Ripoll verbinden stedelijke en populaire dansen in Brazilië met hedendaagse performance. Daarmee creëren ze een ruimte om vrijheid na te streven, voor de performers én voor het publiek. 

In de voorstelling Zona Franca verweeft de Braziliaanse dansgroep Cia Suave urban dance uit de ghetto’s van Rio de Janeiro met een hedendaagse enscenering. De niet-traditioneel geschoolde dansers versmelten Contact dans, TikTok, Afro-house, passinho en nog een resem aan dansstijlen tot een mix van tomeloze energie. Pissadinha, Brega funk en andere beats ademen een en al hypervitaliteit. Daarmee creëren ze op het podium een ruimte waar elke vorm van expressie aan bod kan en mag komen: stomende groepsdansscènes naast intieme ontmoetingen, uitbundige rituelen naast diepgevoelde woede, kwetsbaarheid en trieste momenten. Een waaier aan emoties.

Vrije zone

De voorstelling ging in juli 2023 in wereldpremière op het Festival de Marseille, en toert sindsdien doorheen heel Europa. De titel Zona Franca verwijst naar ‘vrije zone’: in de context begrijp je dat vanzelf als een vrijheid binnen het dansrepertoire, maar er is ook een politieke connotatie. Ripoll ziet een nauw verband met de manier waarop dansers zich onderdompelen in nieuwe talen, zowel in muziek als in beweging. De jonge dansers groeiden op in een andere wereld. Hun benadering van dans is niet academisch, ze kregen nooit formele danstraining op een school, leerden uitsluitend op straat en door bewegingen te kopiëren vanop het internet. Zo ontwikkelden ze hun eigen techniek en stijl. ‘Het is een andere dynamiek hoe we ons tot kunst verhouden - een soort ‘vrije zone’.’

Maar onder de aanstekelijke energie schuilt een onrust die voor choreografe Alice Ripoll strookt met een diepere politieke laag. In al haar voorstellingen schuilt dat maatschappelijk bewustzijn. Hier in Zona Franca resoneert een hang naar, een opkomen voor vrijheid. Zona Franca werd voor het eerst opgevoerd aan het einde van de regeringsperiode van Jair Bolsonaro en de terugkeer van Lula als hoofd van Brazilië. Het land was getekend door spanningen en grote sociale en economische ongelijkheden. Daarom staan in het stuk vragen over vrijheid centraal. 

Vragen stellen over keerpunten

In de weken voor de verkiezingen werkten ze wel, maar hun gesprekken gingen altijd over de politieke situatie, waardoor ze zich moeilijk konden concentreren. ‘Ik geloof dat deze ervaring ons werk sterk heeft beïnvloed en op subtiele wijze de richting ervan heeft bepaald. Het dwong ons om vragen te stellen over keerpunten, over de aard van keuzes en de paden die we nemen als individu en als samenleving. Wat doen we als ons land het pad van de vernietiging kiest? Hoe zullen we reageren? Zijn we in een positie om te reageren? Hoe kunnen we reageren, collectief en individueel? Die vragen drongen door in onze gedachten en sijpelden door in ons dagelijks leven.’ 

Hoewel het niet expliciet aan bod komt in het stuk, was deze spanning onmiskenbaar aanwezig en benadrukte het de onderliggende thema's en emoties die in hun werk verweven waren. ‘Gelukkig waren er tegen het einde van de repetities al tekenen van hoop. Het leek erop dat we met optimisme over de toekomst konden praten. We durfden weer dromen. Ik denk dat als het tegenovergestelde het geval was geweest, als de dingen anders waren gelopen, de uitkomst van dit werk heel anders zou zijn geweest.’ 
Vandaag kan het publiek genieten van een groot, kleurrijk en prachtig feest van saamhorigheid, beweging en vitaliteit.

Bio Alice Ripoll

Alice Ripoll is geboren in Rio de Janeiro. Op 21-jarige leeftijd studeerde ze psychoanalyse maar raakte op een gegeven moment geïnteresseerd in de mogelijkheden van het lichaam en het onderzoek naar de beweging. Ze sloeg een andere weg in om dans te gaan studeren. Ripoll studeerde af aan de school van Angel Vienna, een zeer belangrijk centrum voor dans en motorische revalidatie, en ging erna aan de slag als choregrafe. 

De choreografe trad zelf op in een paar stukken - meestal van zichzelf - en werkte van meet af aan met dansers, acteurs en zelfs circusartiesten rond hedendaagse dans en Braziliaanse Urban Dance stijlen. Ze onderzoekt hoe ze ruimte kan bieden aan dansers om hun eigen ervaringen en herinneringen om te zetten in beelden. De psychoanalyse is daarmee in haar werk nog sluimered aanwezig: haar associatieve benadering primeert op het streven naar een specifieke betekenis of een strak verhaal. Haar voorstellingen werden op verschillende plaatsen en festivals in Brazilië opgevoerd, en toeren nu volop ook in het buitenland. 

Citaten:

‘De jonge dansers groeiden op in een andere wereld. Hun benadering van dans is niet academisch, ze kregen nooit formele danstraining op een school, leerden uitsluitend op straat en door bewegingen te kopiëren die ze op internet zagen. Zo ontwikkelden ze hun eigen techniek en stijl.’

‘Het is een andere dynamiek hoe we ons tot kunst verhouden - een soort ‘vrije zone’.’

‘Hoe kunnen we reageren, collectief en individueel?’

‘Gelukkig waren er tegen het einde van de repetities al tekenen van hoop. Het leek erop dat we met optimisme over de toekomst konden praten.’

Luistertip
Zoek op Youtube en/of Spotify gewoon ‘Brega Funk’ en ‘Pisadinha’ op, en je voelt meteen de vibe.

Tekst: Mia Vaerman